“ SEZUAN’IN İYİ İNSANI”’NIN ÇIĞLIKLARI

                          “ SEZUAN’IN İYİ İNSANI”’NIN ÇIĞLIKLARI

“Kardeşinizi boğazlıyorlar göz yumuyorsunuz! Basıyor çığlığı da siz susuyorsunuz. Aranızda dolaşıyor zorba, birini daha seçmek için. Susarsak dokunmaz bize diyorsunuz. Ne mene yerdir burası, ne biçim insanlarsınız siz. Haksızlık yapılan şehirde ayaklanmalı insanlar. Ayaklanma olmazsa batsın o şehir… Karanlık basmadan yansın kül olsun !”

    

Yazan: Bertolt Brecht Çeviren: Adalet Cimcoz Yöneten: Yücel Erten Müzik: Paul Dessau Müzik Direktörü: Çiğdem Erken Dekor Tasarımı: Ethem Özbora Kostüm Tasarımı: Nalan Alaylı Işık Tasarımı: Yakup Çartık Dramaturgi: Yücel Erten-Şafak Eruyar Yönetmen Yardımcıları: Burak Şentürk-Aylin Gürsoy Asistan: Ece Karaağaç

Oyuncular: Shen Te (ve) Shui Ta: Zeynep Ekin Öner Pilot Sun/ Yeğen: Reha Özcan Sucu Wang/İşsiz: İlkay Akdağlı Shin/Çocuk: Zeynep Erkekli 1.Tanrı/ Topal: Zühtü Erkan 2.Tanrı/ Büyükbaba: Uğur Hakan Güneri 3.Tanrı/ Berber Shu Fu: Ahenk Demir Sun'un Annesi/ Yaşlı Orospu: Seval Gökçe Mal Sahibi Mi Tzü: Hanife Şahin Marangoz Lin To/ Papaz/ Bay Chu: Cengiz Baykal Kadın: Mehlika Balkan Adam/ Müşteri: Hakan Şahin Gebe Gelin/ Genç Orospu/ Bayan Su: Aylin Gürsoy Polis/ Garson/ Bay Fu: Yıldırım Gücük

“İnsan hem kendine hem de çevresindekilere aynı anda ne kadar iyi olabilir? İyilik nereye kadardır? Dünya iyi bir yer midir? Dünyada bir tane iyi insan dahi kalmamış mıdır? Kalanlar nerdedir? İyi olmak için kendimizden ödün mü vermek gerekir?” İşte bana bu soruları dün akşam seyrettiğim Bertolt Brecht imzalı “Sezuan’ın İyi İnsanı” oyunu sordurttu. Brecht’in “ kötü olan dünyada iyi bir insan olarak kalabilme” teması günümüze kesinlikle uyduğu  - ve maalesef daha uzun bir süre de uyacak gibi gözüktüğü için- oyun beni ayrıca etkiledi, kendi yaşamıma dair sorular sordurttu ve düşündürdü. Her ne kadar yazılarımı oyunun duygusal etkisinden çıktıktan sonra mantıksal bir çerçevede yazsam da bu yazımı yarı duygusal ve yarı mantıksal çerçevede yazmaya çalışacağım zira oyunun sordurduğu sorular tüm dünyanın ve toplumların sorunu olduğu için her zaman güncelliğini koruyacaktır. Oyun, bu bağlamda aslında her gün bir yerlerde yaşanan sorunları, kavgaları ele alması açısından, hepimizin hayatına değiyor.

Tanrılar Sezuan kentine bir ziyarette bulunurlar fakat genç fahişe Shen Te dışında kimse onları evinde ağırlamak istemez. Ertesi sabah, Tanrılar giderken Shen Te’ye iyi olmanın erdemlerini sayarlar ve ona teşekkür etmek için bir miktar para verirler. Shen Te bu parayla yaşantısını düzeltmek ister, fahişeliği bırakır ve bir tütün dükkânı açar. Ne var ki açması ile bir sürü “aç” insanın dükkânına doluşması bir olur. Shen Te, tüm bu insanlara iyilikle yaklaşır, olayların sonunun iyi bir yere varmayacağını tahmin etse bile, çünkü iyi ve erdemli olması öğütlenmiştir bir kere, o da bundan böyle kötülüğü yok etmek adına iyi olacaktır. Âşık olur, parasının bir kısmıyla âşık olduğu adama yardım eder, kendisini sokağa atan ev sahiplerine kapısını açar, açlara pirinç verir. Fakat bu duruma dur demek için de iyiliksever bir Shen Te’nin yanında “durumu dengeleyecek”, düzeni sağlayacak bir “amca oğlu”na ihtiyaç vardır. Bunun üzerine Shen Te erkek kılığına girerek düzeni sağlamaya çalışır. Pilot olma sevdalısı sevgilisi Sun’dan vazgeçer ve yine insanlara iyilik yapmak gerektiğini düşündüğü için onlara yardıma koşar. Ne var ki iyilik maraz doğuracak ve Shen Te sonunda Tanrılar’a hesap soracak ve imdat çığlığı atacaktır.

Sezuan’ın İyi İnsanı, beni, Yücel Erten’in rejisi, Adalet Cimboz’un çevirisi, Ethem Özbora’nın dekor tasarımı, Nalân Alaylı’nın giysi tasarımı ve Yakup Çartık’ın ışık tasarımı ile bir ders niteliğinde etkiledi. Çeviri bölümü öğrencisi olduğum için en hassas olduğum nokta çeviriler ve böyle başarılı ve abartısız çevirilerle karşılaştığım zaman çok mutlu oluyorum. Giysi, dekor ve ışık tasarımlarının ise oyuna çok uygun olduğunu ve oyunun anlatmak istediği soruna yardımcı olduğunu düşünüyorum. (Özellikle dekorun kullanımı) Oyunculuklara gelince, tüm oyuncukların başarısı yanında birkaç ismi ayrıca anmam gerekiyor: Oyunda iyiliği yansıtmak için elinden geleni yapan ve hem Shen Te hem de Shui Ta olarak çok başarılı olan, gerek sesini kullanışıyla, gerek duyguyu verebilmesiyle beni çok etkileyen Zeynep Ekin Öner… Bedensiz Kadın’da izleyip, etkilendiğim ama özellikle bu oyunda bambaşka bir karakteri (Sun) de böylesi büyük bir başarı ve sadelikle oynadığını görünce bir kere daha tebrik etmek istediğim Reha Özcan… Yine Bedensiz Kadın’da hayranlıkla izleyip, “acaba daha sonra hangi oyunlarda oynayacak” diye merak ettiğim ve bu oyunda(3.Tanrı ve Berber Shu Fu) izleyip, oyunculuğunu yine çok beğendiğim Ahenk Demir… Ve oyunun bence temel taşlarından birini(Sucu Wang) başarıyla oynayan İlkay Akdağlı. Oyunda Paul Desseau’nun yazdığı müziklerin de ayrıca çok etkileyici olduğunu söylemek isterim. Piano, klarnet ve trompetten oluşan orkestra ise sadeliğiyle etkiliyordu.

Belki Shen Te iyiliği de kötülüğü de en ince sınırlarıyla tanıdığı için bir denge sağlayamadı ya da belki iyiliğin en ince sınırını tanımadığımız için biz mi iyiliği tam anlamıyla bilemiyoruz, bilmiyorum ama ne var ki Brecht’in de dediği gibi “dünyayı öyle bir yere götürmeliyiz ki iyilik beklenmemeli”, savaşımız bu yönde olmalı. Yoksa kötülük her yerde ve çok kolay, biz insanlığın iyi zoru seven bireyleri olarak iyiliğin zorluğundan sabırla yine iyilik çıkartmalıyız…